Expogebouw

Het Expogebouw is een bouwkundig experiment om te onderzoeken of het mogelijk is om woningen te maken van materialen en bouwstoffen die vrijkomen bij de sloop van een flat.

Deelproject: Expogebouw
Status: Opgeleverd op 22 februari 2018
Ambitie: Een infogebouw realiseren van de materialen die geoogst worden bij de sloop van een hoogbouwflat.
Resultaat: Een infogebouw dat voor 95% gemaakt is van materialen uit een flat in het gebied.

Het Expogebouw bevat de belangrijkste elementen van een reguliere woning, zoals een keuken, toilet, verwarmingsinstallatie en trap. De ruimte is wind- en waterdicht. Het Expogebouw wijst uit of 1-op-1 hergebruik van (sloop)materialen uit de flats economisch, technisch en maatschappelijk haalbaar is. De kennis die is opgedaan bij de ontwikkeling en realisatie van dit Expogebouw wordt direct vertaald naar de verdere gebiedsontwikkeling. Het vormt de basis voor de ontwikkeling van drie circulaire testwoningen in het gebied. Daarnaast is dit gebouw een voorbeeld voor de realisatie van circulaire ambities op (inter)nationaal niveau, omdat er is ingezet op hergebruik zonder bewerkingen. Dat is een hoge mate van circulariteit. Daarmee sluiten we aan op het Rijksbrede programma Nederland Circulair 2050.

Rollen in bouwteam gehusseld

Het gebouw is gemaakt van bestaande materialen uit een 50-jaar oude flat. Dat vraagt om een andere projectaanpak dan in een regulier bouwproces. Constructeur Volantis bepaalt welke materialen en elementen uit de flat herbruikbaar zijn. De architect Maurer United is in zijn ontwerp gebonden aan deze herbruikbare elementen in plaats van nieuwe onderdelen. Sloopbedrijf Dusseldorp is leverancier van de bouwmaterialen, die ze oogsten tijdens de sloop van de flat. Het was spannend of de praktijk zou kloppen met de berekeningen, zo is er bijvoorbeeld specifiek onderzoek gedaan naar de hoeveelheid wapening die tijdens de bouw van de flat is aangebracht. De aannemer, Bouwbedrijven Jongen was afhankelijk van de staat en kwaliteit van de geoogste materialen. Het was een test hoe de betonnen units hun reis door de lucht en op de vrachtwagen zouden doorstaan: ontstaan er scheuren? Is de maatvoering nog altijd zoals op tekening? Hetzelfde geldt voor de kleinere elementen, zoals kozijnen en installatie-onderdelen: komt het op de manier uit de flat zoals van tevoren bedacht? De logistiek bleek onverwacht een grote uitdaging: sommige materialen komen pas in een laat stadium bij de sloop vrij, terwijl deze onderdelen al nodig waren voor de bouw. HEEMwonen, gemeente Kerkrade en IBA Parkstad hebben de ambitie en uitgangspunten van het concept bewaakt en gecoördineerd.

Hoe is het SUPERLOCAL Expogebouw gemaakt?

In juni 2017 is gestart met de sloop en ‘demontage’ van de hoogbouwflat aan de Ursulastraat. De basis van het Expogebouw wordt gevormd door drie delen van een appartement. Deze delen zijn uit een appartement gezaagd, opgesplitst en daarna uitgehesen. Ieder element had een gewicht van circa 45 ton en is met behulp van een 52-meter hoge kraan op een trailer gehesen en vervoerd naar de juiste bestemming binnen het projectgebied. Een spectaculaire gebeurtenis!

Het gebouw bestaat voor 95% uit hergebruikte materialen. Aluminium buizen, radiatoren, plaatmaterialen, kozijnen, voordeuren, hekwerken, borstweringen en een keukenunit zijn hergebruikt. De bestrating rondom het Expogebouw is ook volledig gemaakt van hergebruikte materialen. De originele bestrating en vloerplaten uit de woningen van de flat aan de Ursulastraat zijn hiervoor gebruikt, maar ook hergebruikt materiaal van andere locaties is hier toegepast.

Een onafhankelijk bouwadviesbureau heeft de realisatie van het Expogebouw getoetst op de financiële, economische en maatschappelijke haalbaarheidspijlers. Voor de doorontwikkeling naar bewoonbare woningen is geleerd dat er technisch veel mogelijk is, maar dat er vanuit kwaliteit ook ingezet moet worden op repair en remanufacturing.

Hoogwaardig hergebruik

Een van de uitdagingen binnen het SUPERLOCAL-project is om op verschillende korrelgroottes hoogwaardig hergebruik te realiseren. Met korrelgroottes wordt bedoeld in welke mate materialen hergebruikt worden. De grootste korrel is het behouden van het volledige casco van de flat, de middelste korrel zijn elementen zoals vloer- en wanddelen en in het geval van de kleinste korrel worden de geoogste grondstoffen ingezet om nieuwe materialen te produceren. Sloopbedrijf Dusseldorp kwam met het vooruitstrevende idee om een gedeelte van een woning compleet uit een flat te hijsen. Deze vorm van hergebruik valt onder de middelste korrel. Alle betrokken partijen zijn vroegtijdig in het proces betrokken en hebben nauw samengewerkt om het idee uit te werken tot een uitvoerbaar concept.

Expogebouw basis voor andere woningen in het gebied

De kennis die is opgedaan bij de ontwikkeling van het Expogebouw wordt direct vertaald naar de verdere gebiedsontwikkeling. Lessen die het bouwteam meeneemt uit de ontwikkeling van het Expogebouw zijn onder andere:

Het bouwteam functioneert anders dan in een regulier bouwproces. De architect is afhankelijk van de materialen die de sloper kan oogsten en diverse constructieve randvoorwaarden. Een integrale aanpak vanaf het begin is noodzakelijk.
Dat geldt ook voor de bouwketen. De elektricien, timmerman en kozijnleverancier zijn gebonden aan een andere werkwijze. In de toekomst wordt de keten eerder betrokken.
Onderzoeken wat de kosten zijn voor het uithijsen van één groter element ten opzichte van drie kleinere elementen. Hierdoor is er minder zaagwerk nodig, maar wel een zwaardere kraan. Door grotere elementen te gebruiken kan het afval (restproduct) beperkt worden. Bovendien wordt een bewerkelijke montage en ingewikkelde constructieve details voorkomen, omdat het al één geheel is.
In het Expogebouw zijn de kozijnen zo herkenbaar mogelijk hergebruikt. Door het asbest in de kozijnen waren veel kostbare bewerkingen nodig. In de toekomst gaan we het goede hout scheiden van het hout met asbest. Het goede hout wordt hergebruikt en samen met nieuw hout worden er nieuwe kozijnen gemaakt.
Voor de isolatie en het wind- en waterdicht maken van de woningen wordt een vraag uitgezet bij marktpartijen.
Wat betreft wet- en regelgeving brengt een experimenteel gebouw een hoop uitdagingen met zich mee.

Evaluatierapport

HEEMwonen heeft in samenwerking met IBA Parkstad en UIA, opdracht gegeven om een evaluatie uit te voeren van het proces rondom de eerste fase (Expo-gebouw) van het project SUPERLOCAL. De evaluatie richt zich op het gehele proces van de voorbereiding tot en met de realisatie van het Expo-gebouw in technisch, financieel en procesmatig opzicht.

Geef de proefwoningen in Bleijerheide een unieke naam en win een leuke prijs!

Proefwoningen SUPERLOCAL Bij de flats in Bleijerheide staat het Expogebouw, een proefgebouw dat bestaat uit materiaal van de flat aan de Ursulastraat die begin 2018 is gesloopt. Omdat deze test

Lees verder »